Şeker hastalığı (Diyabet) nedir?
Halk arasında şeker hastalığı olarak adlandırılan diabetes mellitus bir diğer adıyla diyabet pankreastan salgılanan insülin eksikliği veya etkisizliği sonucu ortaya çıkan kan şekeri yüksekliğinin söz konusu olduğu yaygın görülen bir hastalıktır.
Şeker hastalığı (Diyabet) kimlerde görülür?
Diyabet hastalarının kanında şeker miktarı artmakta ve böbreklerden dışarı atılmaktadır. Pankreasın yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi veya ürettiği insülin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması durumunda ortaya çıkan diyabet yeni doğmuş bir bebekte de 80 yaşında bir bireyde de görülebiliyor.
Kentleşme ile birlikte gelen hareketsiz yaşam tarzı, yanlış beslenme alışkanlığıyla birlikte tüm dünyada gittikçe yaygınlaşan diyabete çoğunlukla obezite eşlik etmektedir.En sık orta yaş ve üzerindeki kişilerde görülmektedir.
Şeker hastalığı (Diyabet) çeşitleri nelerdir?
Diyabetin birden fazla tipi vardır. Diyabet hastalığı sınıflaması en son kabul edilen şekle göre;
Tip 1 diyabet,
Tip 2 diyabet,
Gebelik (Gestasyonel) diyabeti,
Diğer sebepler (ilaç kullanımına dayalı, hormonal bozukluklara dayalı v.b) olarak belirlenmiştir.
Toplumda en sık rastlanan diyabet türleri Tip 1 ve Tip 2’dir.
Tip 1 Diyabet
Tip 1 diyabet insülin hormonunun mutlak eksikliğinde meydana gelir. Tip 1 diyabet, bağışık sisteminin virüs, ilaç, aşılanma, fizik veya psişik stres v.b bir nedenle normalden sapması sonucu insülin yapımını üstlenen pankreas beta hücrelerinin tahribi sonucu gelişir. Bu tahribat %80’in üzerine ulaştığında şeker hastalığı belirtileri ortaya çıkmaya başlarBu hastaların mutlaka ömür boyu insülin tedavisi almaları gereklidir.
Tip 2 Diyabet
Bu şeker hastalığı türünün başlangıç döneminde pankreas yeterli miktarda insülin salgıladığı halde salgılanan insülin hücreler tarafından kullanılamaz. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde ise pankreastan insülin salgılanması yetersiz hale gelir. Tip 2 türündeki şeker hastalığında uzun yıllar klinik olarak bir belirti görülmeyebilir.
Enfeksiyon, ameliyat, gebelik, stres veya fazla kilo alınması diyabeti klinik olarak ortaya çıkarabilir. Tip 2 diyabet genellikle 40 yaşın üzerindeki kişilerde görülür. Aile fertlerinde şeker hastalığı olanlar, aşırı kilolu kişiler, 4 kg’dan daha ağır bebek doğuran kadınlarda bu tür şeker hastalığının görülme riski daha fazladır.
Şeker hastalığı (Diyabet) belirtileri nelerdir?
Tip 1 şeker hastalığı belirtileri nelerdir?
Diyabetin belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
Bulantı-kusma
Halsizlik, yorgunluk
Karın ağrısı
Derin solunum
Nefeste aseton kokusu
Dalgınlık
Özellikle geceleri sık idrara gitme
Ağız kuruluğu
Çok su içme
Ciltte kuruluk
Tip 2 şeker hastalığı belirtileri nelerdir?
İştah iyi olmasına rağmen kilo kaybı
Kimi durumlarda görme bozuklukları
Cilt yaralarının geç iyileşmesi
Kaşıntı
Sık sık enfeksiyon gelişmesi (özellikle idrar yolu enfeksiyonu)
Ellerle ve ayaklarda uyuşma-karıncalanma
Kadınlarda vajinal akıntı, kaşınma yakınmaları
Kan şekeri değeri kaç olmalı?
Açlık kan şekeri 126 mg/dL’den yüksek, rastgele ölçülen kan şekeri düzeyi 200mg/dL’den yüksek, şeker yükleme testi sırasında 2.saat kan şekeri düzeyi 200mg/dL veya üzerinde, HbA1c değeri % 6,5’tan fazla ise ise kişi diyabetli olabilmektedir ve vakit kaybetmeden uzmana başvurmalıdır.
Şeker hastalığı (Diyabet) tanısı nasıl konulur?
Dünyanın hemen bölgesinde çok yaygın olarak görülen şeker hastalığı neredeyse salgın halinde her geçen gün artmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün verileri şeker hastalığının görülme sıklığını gözler önüne sermektedir. Verilerde 2035 yılına gelindiğinde dünyada tahmini diyabetli sayısının 592 milyon olacağı görülmektedir.
Türkiye’de şeker hastalığının görülme sıklığı yüzde 13,7’dir. Türkiye’de bazı bölgelerde diyabet sıklık oranı yüzde 20’leri bulmaktadır.
Tanı doktor muayenesi ve kan şekeri ölçümü ile konulmaktadır. Diyabet takibi uzman doktorlar eşliğinde yapılmakta ve ömür boyu sürmektedir.
Şeker Hastaları İçin Beslenme Önerileri
▪️ Yağsız kırmızı et ve balık gibi sağlıklı et tüketilebilir.
▪️ Öğün atlamamaya dikkat edilmelidir. Düzenli olarak 3 ana öğün, 3 ara öğün yenilebilir.
▪️ özel beslenme programı belirlenmelidir.
▪️ kilosu ve boyuna özel diyetisyenin önerdiği beslenme düzenine uyulmalıdır.
▪️ Günde en az 2.5 litre su tüketimine özen gösterilmelidir.
▪️ ızgara ve fırın gibi yemek pişirme yöntemleri tercih edilebilir.