Hocalı Katliamı ne zaman ve nasıl başladı?
Hocalı Katliamı, 26 Şubat 1992 tarihinde Karabağ Savaşı sırasında 613 Azerbaycanlı sivilin öldürüldüğü bir insanlık dramıdır. Bu acı olayın arka planında, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki toprak anlaşmazlığı yer almaktadır.
Hocalı, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesinde bulunan bir kasabadır. Kasaba, 1988 yılında başlayan ve yıllar süren Karabağ Savaşı’nın birçok çatışmasına sahne olmuştur. Savaş, bölgedeki etnik gruplar arasında çatışmaların artmasına neden olmuş ve birçok insan evlerini terk etmek zorunda kalmıştır.
1992 yılında Ermenistan, Dağlık Karabağ ve çevresindeki Azerbaycan topraklarını ele geçirdi. Hocalı da bu ele geçirilen bölgeler arasındaydı. Savaş sırasında Ermenistan askerleri, Hocalı’ya saldırarak sivil halka karşı büyük bir katliama imza attı.
Katliam sırasında sivil Azerbaycanlılar, acımasızca öldürüldü, işkence gördü ve tecavüze uğradı. Katledilenler arasında kadınlar, çocuklar ve yaşlılar da vardı. Birçok insan da gözaltına alınıp kaybolmuştur.
Hocalı Katliamı, uluslararası alanda büyük bir tepkiye neden oldu ve birçok ülke ve insan hakları örgütü tarafından kınandı. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Parlamentosu da o dönemde Hocalı Katliamı’nı tanıdı ve soykırım olarak nitelendirdi.
Bugün bile, Hocalı Katliamı hala Azerbaycan halkının hafızasında taze bir acı olarak yaşamaktadır. Adalete ulaşabilmek için Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası kuruluşların desteği gerekmektedir. Hocalı Katliamı, unutulmaması gereken bir insanlık dramı…
Aralık 1991’de Karabağ’ın başkenti olarak kabul edilen Hankendi şehrini ele geçiren Ermenilerin bir sonraki hedefi Hocalı oldu. Bölgenin etrafındaki bütün köy ve yolları kapatan Ermeniler, kasabanın diğer illerle kara yolu bağlantısını kesti.
Hocalı’nın diğer bölgelerle tek bağlantısı olan hava ulaşımı ise, 28 Ocak 1992’de Şuşa Ağdam seferini yapan helikopterin Ermeniler tarafından düşürülmesiyle ortadan kalktı.
Bu olayda çoğunluğu kadın ve çocuklardan oluşan 44 sivil hayatını kaybetti. 1992 yılının başlarından itibaren Hocalı’nın savunması sadece hafif silahlara sahip yerel savunma güçleri ve az sayıdaki milli ordu askerinden ibaret kaldı.
25 Şubat 1992’den itibaren Hocalı’ya üç koldan saldıran Ermeniler, Sovyet Kızılordusunun 366’ıncı Motorize Alayı’nın bütün araçlarını kullanarak şehri iki saat boyunca top ve tank ateşine tuttu.
Saldırıdan bir gün sonra ise “Hocalı Katliamı” vuku buldu.
Resmi verilere ve uluslararası insan hakları örgütlerinin raporlarına göre, Ermeni güçlerinin Sovyet Rus ordusunun da desteğini alarak düzenlediği saldırıda, 613 Azeri katledildi. 500’e yakın sivil ağır yaralanırken bin 250’den fazla kişi de esir alındı.
Aralarında 68 kadın ve 28 çocuğun da bulunduğu 150 esirden bir daha hiç haber alınamadı. Ermeni makamları da esirlerin akıbetiyle ilgili bugüne kadar herhangi bir açıklama yapmadı.
Hocalı katliamını kim nasıl kabul ediyor?
Azerbaycan Meclisi, 1994 yılında düzenlenen bir oturumla, 613 vatandaşının katledildiği hadiseyi, ‘Hocalı Soykırımı’ olarak kabul etti.
Hocalı’da yaşananlar Meksika, Macaristan, Pakistan, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Bosna Hersek, Honduras, Peru, Sudan ve İslam İşbirliği Teşkilatı’nca da ‘soykırım’ olarak tanınıyor.
Hocalı Katliamı’nı 5 ülke parlamentosu kınarken, ABD’de 16 eyalet meclisi, yaşananları ‘soykırım’ olarak gören kararları kabul etmiş durumda.
Türkiye’den Hocalı’da yaşananlara resmi olarak ‘Katliam’ tanımlaması
İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch), hadiseyi, Dağlık Karabağ Savaşı sırasında işlenen ‘katliam’ olarak kayıtlara geçirdi.
Birleşmiş Milletler, henüz resmi bir karar almış değil. Azeri kaynaklar, Rusya’nın BM Güvenlik Konseyi’nin bağlayıcı herhangi bir karar almasını engellediğini belirtiyor.
Ancak 1993 yılında BM Genel Kurulu, Ermenistan’ı kınadı. BM Güvenlik Konseyi de 822 sayılı kararla, Ermenistan’dan işgal ettiği Azerbaycan topraklarını terk etmesini istedi.