Fransa-Yeni Kaledonya krizi büyümeye devam ediyor: Bağımsızlık yanlıları gece yarısı sokağa indi, binaları ateşe verdi
Sokak gösterilerinin yeniden patlak verdiği Yeni Kaledonya’dan görüntüler. Fransa ile ülkenin özerk bölgesi Yeni Kaledonya arasındaki kriz büyümeye devam ediyor. Yeni Kaledonya savcısının açıklamasına göre geçtiğimiz aylarda birçok kişinin ölümüne yol açan eylemlerdeki bağlantıları nedeniyle gözaltına alınan 7 bağımsızlık yanlısı aktivist, tutuklu yargılanmak üzere Fransa’ya transfer edildi. Öte yandan aktivistlerin tutuklu yargılanması haberini duyan bağımsızlık yanlısı eylemciler, gece yarısı adadaki binaları ateşe verdiler. Ateşe verilen binalar arasında polis merkezleri ve belediye binası da bulunuyor. Bu eylemlerle birlikte Yeni Kaledonya’da tekrar alevlenen bir isyan dalgası bekleniyor.
Yeni Kaledonya savcısı Yves Dupas, yaptığı açıklamada tutuklanan 7 aktivist için şunları söyledi: Bu transfer, görev için özel olarak kiralanan bir uçakla gece düzenlendi. Usulün hassasiyeti nedeniyle ve soruşturmaların herhangi bir baskıdan uzak, sakin bir şekilde devam edebilmesi amacıyla bu yöntem tercih edildi.
”Bu aktivistlerin Fransa’ya transfer edilmesi ve tutuklu yargılanması Yeni Kaledonya’daki eylemcileri tekrar harekete geçirdi. Yeni Kaledonya Cumhuriyeti’nin Yüksek Komiseri Louis Le Franc, Dumbéa’daki belediye binasında çıkan yangınlar da dahil olmak üzere çok sayıda suçun işlendiğini iddia etti. Özellikle Ducos ve Magenta’da “birkaç yangının söndürüldüğünü” belirten Franc, arabaların dahi ateşe verildiğini sözlerine ekledi.Bağımsızlık partisinin başkanı Daniel Goa ise utuklanan aktivistlerin Fransa’ya nakledilmesinin “siyasi sınır dışı etme” uygulaması olduğunu söyledi. Goa, “Yargının bağımsızlığı Yeni Kaledonya’da bir yalandır” dedi.
Fransa ile Yeni Kaledonya arasındaki son gerginliğin nedeni nedir?
Fransa’nın 1998’de imzaladığı Nouméa Anlaşması, Yeni Kaledonya’nın kademeli özerkliğine giden yolu açmıştı. Bu anlaşma Yeni Kaledonya’nın kendine özgü bir politik statü kazanmasını sağladı. Anlaşma temel olarak Yeni Kaledonya’da “özerklik” ilkesinin uygulanmasını öngörüyordu.Bu anlaşma hükümleri uyarınca, il seçimlerinde oy kullanma hakkı 1998’den önce Yeni Kaledonya’da ikamet eden kişiler ve onların çocuklarıyla sınırlandırılmıştı. Bu maddenin amacı ise adada azınlık nüfusu haline gelen Kanaklara daha fazla temsil hakkı vermekti.
Fransa hükümeti bu anlaşmanın maddesini antidemokratik bularak bu maddede değişiklik öngören bir tasarıyı parlamentoya sundu. Bu tasarıya göre Yeni Kaledonya’da 10 yıldır yaşayan kişiler de il seçimlerinde oy kullanabilecek. Fransa milletvekilleri bu yasa değişikliğini onayladı ancak Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bu değişikliğin yasalaşmasını geciktireceğini ve bölge halkının temsilcilerini müzakere yoluyla bir çözüme ulaşılması için Paris’e davet edeceğini söyledi. Müzakerelerin hazirana kadar sonuca ulaşmasını umduğunu açıklayan Macron, sonuca ulaşılmazsa bu yasa değişikliğini onaylayacağını söyledi. Kanaklılar bu aysa değişikliğinin halihazırda azınlık kalan nüfusun bağımsızlık talebini gölgeleyeceğini iddia ediyor.
Nouméa Anlaşması ayrıca adada bağımsızlık referandumu yapılmasını öngörüyordu. Adada 2018, 2020 ve 2021’de olmak üzere toplam 3 kez bağımsızlık için referandum düzenlense de bağımsızlık yanlılarının oylarının yüzde 50’yi geçmemesi nedeniyle sandıktan hep “hayır” oyu çıktı.Yeni Kaledonya, Büyük Okyanus’un güneybatısında, Avustralya’nın yaklaşık bin 500 kilometre doğusunda yer alan bir ada ülkesi. Fransa’nın 1853’te ilhak ettiği ve 1946’ya kadar sömürge toprağı olarak yönettiği ada, daha sonra Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu içerisinde yer aldı.