Finlandiya’daki Helsinki Üniversitesi, Gazze’deki sivil kayıplar ve kötüleşen insani durumdan ötürü işgalci İsrail’deki üniversitelerle yapılan öğrenci değişim anlaşmalarını askıya aldı.
Helsinki Üniversitesinin kararı, öğrencilerin işgalci İsrail’in işgali altındaki üniversitelerle iş birliğinin sonlandırılmasına yönelik, bir aydan fazla süren protesto gösterilerinin ardından geldi. Son haftalarda Amerika ve Avrupa üniversitelerinde düzenlenen kitlesel öğrenci gösterilerinin ateşlediği küresel İsrail karşıtı hareket doğrultusunda, Finlandiya’nın başkentindeki Helsinki Üniversitesi’nde Filistin yanlısı bir protesto Perşembe günü devam etti. Protestocular, üniversitenin işgalci İsrail eğitim kurumlarıyla tüm öğrenci değişim anlaşmalarını ve araştırma işbirliklerini feshetmesini talep ediyordu. Gösteriye katılanlar, işgalci İsrail üniversitelerinin Gazze’deki şiddet olaylarına ortak olduğuna dikkat çekiyordu. Göstericilere göre, ulusal yayın kuruluşu YLE’nin haberine göre, Tel Aviv Üniversitesi ve Kudüs İbrani Üniversitesi, İsrail ordusuyla işbirliği içinde Gazze’deki insanlara karşı kullanılan silah teknolojilerinin geliştirilmesinde ve askeri personelin eğitilmesinde yer alıyor. YLE, çağrılara rağmen Yönetim Kurulunun işgalci İsrail üniversiteleriyle bağların kesilmesi talebine ilişkin kararını Çarşamba akşamı yapılan toplantı sonrasında ertelediğini söyledi Göstericiler, kurulun konuyu görüşmek üzere toplanması sırasında havada büyük bir heyecan olduğunu ancak bir karara varılamayacağının netleşmesiyle akşamın hayal kırıklığıyla sona erdiğini söyledi.
Filistin Öğrencileri sözcüsü Kevin Soovik, “Konunun aciliyeti göz önüne alındığında, zaten net bir pozisyon almayı umuyorduk. Açıklamanın içeriğinin ne olacağını bilmiyoruz, ancak genel olarak buradaki insanlar artık hayal kırıklığına uğradı.” , İsveççe yayınlanan Hufvudstadsbladet gazetesine söyleşide bulundu. Helsinki Üniversitesi Yönetim Kurulu Başkanı Emeritus Profesör Niklas Bruun, konunun Çarşamba günkü toplantıda uzun ve derinlemesine bir tartışmaya yol açtığını söyledi. Gazeteye verdiği demeçte, “Bu, temel prensip meseleleri hakkında endişelere yol açıyor. Bu ciddi bir mesele. Yönetim kurulu bunu çok ciddiye aldı. “Bruun, tartışmaların nasıl ilerleyeceğini veya yönetim kurulu üyelerinin konuyu nasıl değerlendirdiğini söylemeyi reddetti. Ancak kendisi Hufvudstadsbladet’e birkaç gün içinde bir yönerge açıklamasının yayınlanacağını doğruladı. Ancak öğrenciler, üniversite işgalci İsrail üniversiteleriyle akademik bağlarını kesmeyi kabul edene kadar gösterinin devam edeceğini belirterek taleplerinde ısrar ediyor. Öğrenci grubunun bir üyesi olan Vilja Hermansson, YLE’ye şöyle konuştu: “İsrail üniversiteleriyle işbirliği, Helsinki Üniversitesi’nin etik ilkelerini açıkça ihlal ediyor; çünkü bu üniversiteler soykırım, apartheid ve uluslararası insan hakları ihlallerinde suç ortağıdır.”
Gruba göre, Finlandiya yüksek öğretim kurumlarının, beş üniversitenin Şubat ayında işgalci İsrail ile bağlarını kopardığı komşu Norveç’tekilere benzer şekilde davranması gerekiyor. Komşu İsveç’te, işgalci İsrail’in Gazze Şeridi’nde devam eden saldırısını protesto etmek için üniversite öğrencilerinin çadır kurmasıyla Salı günü ülke çapında Filistin yanlısı gösteriler düzenlendi.
İsveç Lund Üniversitesi’nden yaklaşık 400 akademisyen öğrencilerle birlikte protesto gösterisi düzenleyerek üniversite yönetimini Gazze savaşıyla ilgili tutumunu netleştirmeye ve işgalci İsrail eğitim kurumlarıyla bağlarını kesmeye çağırdı. ABD’de Filistin yanlısı kampüs protestoları, New York’taki Columbia Üniversitesi öğrencilerinin Gazze’yle dayanışma amacıyla bir kamp başlatıp okullarının işgalci İsrail’den ayrılmasını talep ettikleri 17 Nisan’dan bu yana ısrarla sürüyor.
Protesto hakkı, ifade özgürlüğünün sınırları ve antisemitizm suçlamaları konusundaki yoğun kutuplaşmış tartışmaların ortasında geçen aydan bu yana ABD kampüslerinde 2.000’den fazla kişi tutuklandı. İşgalci İsrail’in Gazze’ye yönelik çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 36.000’den fazla insanı öldüren ve yaralayan soykırımına karşı düzenlenen daha büyük protestoların bir parçası olarak Fransa, Hollanda ve İsviçre de dahil olmak üzere Avrupa çapındaki kampüslerde gösteriler ve oturma eylemleri yapılıyor.
İşgalci İsrail, Uluslararası Adalet Divanı’nda soykırımla suçlanıyor. Geçici bir kararla Tel Aviv’e soykırım eylemlerini durdurması ve Gazze’deki sivillere insani yardım sağlanmasını garanti altına alacak önlemler alması emredildi. Fakat işgalci İsrail bu karara uymadı.
KILAVUZ OLARAK AKADEMİK ÖZGÜRLÜK
Protestocular, Üniversiteye işgalci İsrail üniversiteleriyle işbirliğini sonlandırması ve ülkeden çekilmesi çağrısında bulundu. Gazze çatışması kapsamında herhangi bir uluslararası yaptırım uygulanmadı. Onların yokluğunda işbirliği ortaklarının seçimi akademik özgürlüğün merkezinde yer alır. Araştırma özgürlüğü üniversitenin işleyişi açısından o kadar önemlidir ki sınırlanamayacaktır. Üniversite, araştırma etiği uygulamalarına uyma konusunda kararlıdır ve araştırma işbirliğinin etik incelemesini geliştirmeye devam edecektir. İkili anlaşmalara dayalı değişim faaliyetleri, Üniversitenin öğrenciler arasındaki karşılıklı anlayışı ve etkileşimi artırma çabalarının merkezinde yer almaktadır. Üniversite, mevcut çatışmanın başlangıcından bu yana Tel Aviv Üniversitesi’ne veya Kudüs İbrani Üniversitesi’ne öğrenci göndermedi. Ancak Üniversite şu anda İsrailli ortaklarıyla üniversite düzeyinde değişim faaliyetlerini tamamen askıya alarak çatışmayla ilgili endişelerini dile getiriyor. Ayrıca, öncelikle etik inceleme yapılmadan değişim faaliyetlerine devam edilmeyecektir.
İSRAİL ŞİRKETLERİNDE DOĞRUDAN MÜLKİYET YOK
Helsinki Üniversitesi’nin İsrail işletmelerinde veya uluslararası Boykot, Yatırımların Geri Çekilmesi ve Yaptırımlar (BDS) hareketi tarafından listelenen şirketlerde doğrudan mülkiyeti yoktur. Helsinki Üniversitesi’nin yatırım faaliyetlerinin yol gösterici ilkesi, uluslararası normlara uygunluk da dahil olmak üzere faktörler temelinde değerlendirilen sorumluluktur. Bu tür normlara ilişkin ayrıntılı bilgi , Üniversitenin web sitesinde yer alan Üniversitenin sorumlu yatırım faaliyetlerine ilişkin ilkelerinde mevcuttur. Üniversitenin yatırımlarına ilişkin bilgiler de sürekli olarak kamuoyuna sunulmaktadır.
ABD, İngiltere ve Avrupa’daki üniversitelerde gösteri yapan öğrenciler, Gazze Şeridi’nde devam eden işgalci İsrail saldırısının ortasında, akademik kurumlarına mali varlıklarını açıklamaları ve işgalci İsrail’e bağlı kuruluşlardan ayrılmaları çağrısında bulunuyorlar. Üniversiteler buna öğrenci protestocularını uzaklaştırarak ve ihraç ederek yanıt verdi; bazen kampüsteki konutlardan tahliye ve kampüs içi kaynakların sınırlandırılması gibi önlemlere başvurdu.
Ayrıca bazı üniversiteler, özellikle ABD’de, kampları zorla dağıtmak için kampüs ve yerel kolluk kuvvetlerine başvurdu; polisin eylemleri, bunların ciddiyeti nedeniyle eleştirilere yol açtı. ABD’deki 60’tan fazla kampüste öğretim üyeleri de dahil olmak üzere 2.900’den fazla protestocunun tutuklandığı göz önüne alındığında, bazı üniversiteler kampları dağıtmak için protestocularla anlaşmalar yaptı. Devam eden protestolar nedeniyle birçok üniversite mezuniyet törenlerini iptal ederken, Mayıs 2024 boyunca çeşitli mezuniyet etkinliklerinde ek gösteriler düzenlendi.
Ancak ABD’de Union Theological Seminary, Columbia Üniversitesi’ne Gazze’deki çatışmadan kâr sağlayan şirketlerden çekilme planlarını açıklayan ilk bağlı kolej oldu. Forbes’un web sitesinde Colorado-Denver Üniversitesi’nden profesör Todd Ely’e atıfta bulunulan bir raporda, şirketlere ilişkin ayrıntılar verilmese de, ilahiyat okulunun Filistin’deki durumdan yararlananları tespit etmeyi amaçladığı belirtildi. Raporda, Illinois’deki Northwestern gibi diğer üniversitelerin yatırım açıklama sözü verdikleri, Rhode Island’daki Harvard ve Brown’un ise protestocularla protestoları durdurma önerilerinigörüşmeyi kabul ettiği belirtildi.
Bu arada Kaliforniya Eyalet Üniversitesi’nin Sonoma Eyalet kampüsünde Başkan Mike Lee, gerekli onayları almadan işgalci İsrail’den çekilme niyetini açıkladıktan sonra izne ayrıldı.
Avustralya’da öğrenciler üniversitelerde Filistin yanlısı kamp protestolarına da devam etti. Batı Avustralya’daki Curtin Üniversitesi’nde öğrenciler Çarşamba günü mühendislik binasında toplandılar ve yönetimi Lockheed Martin ve BAE Systems ile bağlarını kesmeye çağırdılar.Avustralya son aylarda Filistin yanlısı birçok öğrenci gösterisine tanık oldu.
Avrupa Üniversiteleri Norveç, İspanya, İtalya ve Hollanda gibi ülkelerdeki üniversiteler, işgalci İsrail ve çatışmaya karışan İsrail’e bağlı akademik kurumlarla ilişkilerini askıya alma veya gözden geçirme kararı aldı. İspanya’da, 50 kamu ve 26 özel üniversiteyi temsil eden Üniversite Rektörleri Konferansı, 9 Mayıs’ta “barış ve uluslararası insancıl hukuka uyum konusunda kesin bir taahhüt ifade etmeyen” İsrail üniversiteleri ve Norveç, İspanya, İtalya ve Hollanda gibi ülkelerdeki üniversiteler, işgalci İsrail ve çatışmaya karışan işgalci İsrail’e bağlı akademik kurumlarla ilişkilerini askıya alma veya gözden geçirme kararı aldı. İspanya’da, 50 kamu ve 26 özel üniversiteyi temsil eden Üniversite Rektörleri Konferansı, 9 Mayıs’ta “barış ve uluslararası insancıl hukuka uyum konusunda kesin bir taahhüt ifade etmeyen” İsrail üniversiteleri ve araştırma merkezleriyle işbirliklerini askıya alma sözü verdi.
İrlanda’daki Trinity College’daki öğrenciler, beş günlük bir kampın ardından, üniversitenin 8 Mayıs’ta işgalci İsrailli şirketlerle bağlantılarını kesme taahhüdünde bulunmasıyla protestolarını sonlandırdılar.
Lahey’deki Hollanda Kraliyet Sanat Akademisi, öğrenci birliğinin kampanyasına yanıt olarak işgalci İsrail’in Bezalel Sanat ve Tasarım Akademisi ile bağlarını koparmaya karar verdi. Bu hamle, Hollanda’da bir İsrail kurumuna yönelik ilk akademik boykot anlamına geliyor. Rektörlüğe göre, Belçika’nın Gent Üniversitesi, insan hakları politikasındaki uyumsuzluğu gerekçe göstererek üç İsrail eğitim ve araştırma kurumuyla bağlarını kopardığını duyurdu. Gent Üniversitesi rektörü Rik Van de Walle, “İşbirliğimizin başlangıcında bu ortaklara verdiğimiz olumlu değerlendirmenin aksine, şu anda Ghent Üniversitesi insan hakları testine göre bu üç ortağı sorunlu olarak değerlendiriyoruz” dedi. Finlandiya’da Helsinki Üniversitesi, Filistin yanlısı protestoların ardından Gazze’deki insani durumla ilgili endişeler nedeniyle işgalci İsrail yüksek öğrenim kurumlarıyla öğrenci değişim anlaşmalarını dondurmayı seçti.
Federal Ceara Üniversitesi (UFC), devam eden işgalci İsrail soykırımı nedeniyle “İnovasyon Mücadelesi Brezilya – İsrail” etkinliğini iptal etmeyi seçti. Japonya’da, özellikle işgalci İsrail’in Gazze ve Filistin’deki eylemlerine tepki olarak son dönemde gerçekleşen öğrenci protestolarında, birçok üniversite ve öğrenci grubunun İsrail soykırımının durdurulmasını ve Filistin’in İsrail işgalinden kurtarılmasını savunduğu görüldü. Üniversitelerin işgalci İsrail’le bağlarını kesmesi yönünde yaygın bir eğilim olmasa da, bazı öğrenci grupları kendi kurumlarını İsrail üniversiteleri ve kuruluşlarıyla bağlarını koparmaya ABD’de Filistin yanlısı kampüs protestoları, New York’taki Columbia Üniversitesi öğrencilerinin Gazze’yle dayanışma amacıyla bir kamp başlatıp okullarının İsrail’den ayrılmasını talep ettikleri 17 Nisan’dan bu yana ısrarla sürüyor. İşgalci İsrail’in Gazze’ye yönelik çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 36.000’den fazla insanı öldüren ve 79.000’den fazla kişiyi yaralayan saldırılarına karşı daha büyük bir protesto kapsamında, Hollanda ve İsviçre de dahil olmak üzere Avrupa çapındaki kampüslerde de gösteriler ve oturma eylemleri yapılıyor. Filistin Sağlık yetkililerine göre, diğerlerinin yanı sıra altyapıyı yok ediyor ve Gazze Şeridi’nde ihtiyaçlarda kıtlığa neden oluyor. İşgalci İsrail, Uluslararası Adalet Divanı’nda soykırımla suçlanıyor; mahkeme, kendisine güçlerinin soykırım eylemleri yapmamasını sağlama ve Gazze’deki sivillere insani yardım sağlanmasını garanti altına alacak önlemler alma talimatı veriyor.