Saray iktidarının 190 milyar liralık adrese teslim kamu ihaleleriyle ihya ettiği 20 inşaat patronunun 8’i 2023’te hiç vergi vermedi. Kalanların ödediği denizde su damlası kaldı.
Türkiye’de adrese teslim kamu ihaleleriyle zenginleşen ve ülkeyi talan eden inşaat patronları, son yıllarda ya hiç vergi vermedi ya da elde ettikleri servete göre bir hayli düşük vergi verdi. Bir yandan iktidara yakın inşaat şirketleri kamu ihaleleriyle ihya edilirken vergi indirimi, istisna ve muafiyetleriyle de servet transferi sürdü.
Türkiye’de devletten 21/b usulü ile en çok ihale alan 20 şirketin 8’i (yani yüzde 40’ı) 2023 yılında hiç vergi ödemedi. Gazeteci Çiğdem Toker’in “Kamu İhalelerinde Olağan İşler” başlıklı kitabında yer verdiği bilgilere göre, Türkiye’de 20 şirket 21/b usulüyle 190.3 milyar liralık kamu ihalesi aldı.
Devletten en çok adrese teslim kamu ihalesi alan şirket olan Taş Yapı 2019, 2020, 2021, 2022 ve 2023 yıllarında hiç vergi vermedi.
Devletten en çok adrese teslim ihale alan dördüncü şirket olan Yapı ve Yapı İnşaat da 2023 yılında hiç vergi vermedi. Şirket devletten adrese teslim 15.9 milyar liralık ihale almıştı.
Rec İnşaat (Rönesans) 21/b ile aldığı 12.9 milyar liralık toplam ihale tutarıyla en çok ihale alan 6. şirket olurken, 2023 yılında vergi vermedi. Özgün İnşaat devletten en çok ihale alan 10. şirket olmasına rağmen 2023 ve 2021 yıllarında vergi ödemedi.
21/b ile en çok ihale alan 14. şirket olan Söğüt İnşaat 4.5 milyar liralık kamu ihalesi aldı. Ancak şirket son üç yılda vergi ödemedi. Aldığı 4 milyar liralık kamu ihalesi ile en çok ihale alan 15. şirket olan Özaltın İnşaat da son üç yılda hiç vergi ödemedi.
İktidarın gözde inşaat şirketlerinden Limak da 2023, 2020 ve 2019 yıllarında hiç vergi ödemedi. Son 5 yılın üçünde vergi vermeyen şirketin devletten 21/b usulü ile aldığı ihale toplamı ise 3.3 milyar lira.
REKOR TAŞ YAPI’DA: 5 YILDA 28 MİLYARLIK İHALE, SIFIR VERGİ
Rizeli Emrullah Turanlı’ya ait Taş Yapı (Taşyapı İnşaat Taahhüt San. ve Tic. AŞ) son 5 yılda 28 milyar 333 milyon 527 bin 775 liralık adrese teslim ihale aldı. Buna karşın şirket son 5 yılda hiç vergi vermedi. Eski Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Turanlı’ya ilişkin, “Başbakanımız diyor, Emrullah diyor, Müslüman uşaktır diyor, iyi uşaktır, hayrı sever diyor, yardımcı ol diyor” sözlerini aktarmıştı.
İktidar şirkete 2019 yılı aralık ayında 467 milyon 657 bin avro tutarında vergi indirimi; Beşiktaş’ta inşa ettiği 5 yıldızlı otel için de KDV istinası sağladı. Şirkete ayrıca kamu bankalarından ucuz kredi verildi.
VERGİ VEREN DE HAYLİ CÜZİ VERGİ VERDİ
Kolin, devletten 22.1 milyar liralık adrese teslim ihale aldı. Şirketin son üç yılda verdiği verginin aldığı ihalelere oranı yüzde 4.5 oldu.
Devletten en çok adrese teslim kamu ihalesi alan 3. şirket olan Gülermak’ın aldığı ihalelere oranla verdiği vergi oranı yüzde 0.4 oldu.
CENGİZ VERGİ CENNETİNDEYDİ
Cengiz Holdingin Limak, Kolin, Kalyon ve Mapa ile birlikte kurduğu ortak girişim grubu, 3 Mayıs 2013 tarihinde yapılan İstanbul Havalimanı ihalesini 22 milyar 152 milyon avro bedelle almıştı. Cengiz Holding, havalimanını 2043’e kadar işletme hakkına sahip firmalardan biri.
Dünya Bankasının raporuna göre dünyada en fazla kamu ihalesi alan üç şirketten biri olan holdingin 2002-2020 yılları arasında aldığı ihalelerin toplam bedeli 42.1 milyar doları buluyor.
Şirketin Patronu Mehmet Cengiz, Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) tarafından DW Türkçe’nin haberine göre Mehmet Cengiz, Britanya Virjin Adaları (BVI) merkezli MEFA Cengiz Limited şirketinin de sahibi. Cengiz, vergiden kaçınmak ve bunu yaparken ismini gizli tutmak için şirketin kuruluşunda vekil hissedar ve direktörler kullanıyor.
21/B İLE ADRESE TESLİM İHALE
Kamuoyunda en çok tartışılan kamu ihaleleri alımlar, çılgın projeler, Kamu İhale Yasası’nın pazarlık usulünü düzenleyen 21. maddesinin b bendine dayanarak yapılıyor. Pazarlık usulü ile yapılan ihalelerin yüzde 77’sinden fazlası, ihale yasasının 21/b bendine dayanıyor. Bir ihalenin bu yöntemle yapılması için bazı özel durumların oluşması gerekiyor. Doğal afetler, salgın hastalıklar gibi ani ve beklenmeyen bir olayın yaşanması; yapım tekniği açısından özellik arz etmesi veya can ve mal güvenliği açısından ivedilikle yapılması gerekliliği bu ihale usulünün kullanılması için şart. Ancak son yıllarda duble yollardan çılgın projelere, hatta millet bahçelerine kadar pek çok proje için bu usul işletiliyor. Bu usulle yapılan ihaleler açık ve şeffaf değil.
Kaynak: Evrensel