Bağdat’ta Başbakan Sudani ile görüşüp önemli anlaşmalara imza atan Cumhurbaşkanı Erdoğan, ortak basın toplantısında “Anlaşmaların Türkiye-Irak ilişkilerinde yeni bir dönüm noktası oluşturmasını umuyorum” dedi. PKK bağlamında taleplerini de dile getirdi.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 12 yıl aradan sonra gerçekleştirdiği Irak ziyareti, Ankara ile Bağdat arasında önemli anlaşmalara sahne oldu.
KALKINMA YOLU’NA IRAK, TÜRKİYE, KATAR VE BAE’DEN İMZA
Erdoğan ile Irak Başbakanı Muhammed Şiya es Sudani’nin himayesinde Irak, Türkiye, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında, Kalkınma Yolu Projesi’nde işbirliğine ilişkin 4’lü mutabakat zaptı imzalandı. İmza töreninde üç ülkenin ulaştırma-altyapı bakanları ile BAE’nin enerji-altyapı bakanı da hazır bulundu.
ASYA’DAN GELEN MALLAR IRAK-TÜRKİYE ÜZERİNDEN AVRUPA’YA
Kalkınma Yolu Projesi ile Çin, Hindistan dahil Doğu Asya ve Basra Körfezi üzerinden Irak’a gelecek yüklerin, Büyük Faw Limanı’ndan başlayarak 1200 km uzunluğunda demiryolu ve karayolu bağlantısıyla Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırılması hedefleniyor. 2050’ye kadar aşamalı tamamlanması öngörülüyor.
DEVASA YATIRIM LAZIM
Türkiye Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Kalkınma Yolu Projesi kapsamında yapımı planlanan 615 kilometrelik demiryolu için 5.8 milyar dolarlık, 320 kilometrelik karayolu için 2 milyar dolarlık yatırım yapacak. Devam eden çalışmalara ek olarak 23.8 milyar dolarlık yatırımın daha lazım olduğu belirtiliyor.
TAHRAN VE ERBİL’İN İKNA EDİLMESİ GEREKİYOR
Türkiye’nin Mersin Limanı, İran’ın Bender Abbas Limanı ve BAE’nin Şarika Limanı arasındaki ticari hatta yerini alacak Kalkınma Yolu, Körfez ülkelerini Türkiye’ye bağlayarak bölgesel jeopolitiği etkileme kapasitesi sebebiyle İran’ın radarına girdiğinden, Tahran’ın ikna edilmesi de gerekiyor.
Yanısıra Irak-Türkiye sınırının tamamını kontrol eden, ama Bağdat ile bütçe, enerji, siyaset ve güvenlik sorunları yaşayan Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY), Irak-Türkiye-Suriye sınırının kesiştiği Fişabur’dan geçmesi beklenen Kalkınma Yolu’ndan baypas edilmekten endişe duyuyor.
İŞBİRLİĞİ STRATEJİK ÇERÇEVE ANLAŞMASINA GÜVENLİK DAHİL
Bugün Bağdat’ta Irak ile Türkiye arasında güvenlik, enerji ve ekonomik işbirliğini hayata geçirecek bir stratejik çerçeve anlaşmasına imza atıldı. Irak’la 10 yıllık Su Kaynaklarının İdaresi Anlaşması’na da varıldı.
ERDOĞAN: TERÖR ÖRGÜTÜ İLAN EDİLECEĞİNE İNANCIM TAM
Ortak basın toplantısında Cumhurbaşkanı Erdoğan şu mesajları verdi:
* Irak Başbakanı, aziz kardeşim Muhammed Şiya es-Sudani’nin davetiyle uzun bir aradan sonra medeniyetimizin kadim şehirlerinden Bağdat’ta bulunmanın bahtiyarlığını yaşadım. Ziyaretimin ve imzalanan anlaşmaların münasebetlerimizde dönüm noktası teşkil edeceğine inanıyorum.
* Sayın Başbakan’la birlikte altına imza attığımız Ortak İşbirliği İçin Stratejik Çerçeve Anlaşması, sağlam bir yol haritasını teşkil ediyor. Metinle güvenlik, terörle mücadele, ekonomi, ticaret, enerji, ulaştırma, çevre, sınıraşan sular, sağlık, eğitim gibi pek çok alanda teknik müzakerelerin sürdürülmesini ve takibini sağlayacak ortak daimi komiteler kurulmasına karar verdik. Ayrıca güvenlikten ticarete, ulaştırmadan tarıma pek çok başlıkta akdedilen metinler ilişkilerimizin ahdi zeminini güçlendirirken yeni işbirliği imkânlarını da beraberinde getirecektir.
* Görüşmelerimizde, Irak topraklarından Türkiye’yi hedef alan terör örgütü PKK’ya ve uzantılarına karşı atabileceğimiz müşterek adımları istişare ettik. PKK’nın Irak’ta yasaklı örgüt ilan edilmesini memnuniyetle karşıladık. Resmen terör örgütü ilan edilerek Irak topraklarındaki varlığının en kısa zamanda sonlanacağına olan güçlü inancımı bu vesileyle mevkidaşlarımla paylaştım. Bu, komşuluk ve kardeşlik hukukumuzun da gereğidir. Irak hükümetinin bu doğrultuda atacağı her adımda ihtiyaç duyacağı tüm desteği sağlamaya hazırız.
’20 MİLYAR DOLARLIK TİCARET HACMİMİZ DAHA DA ARTACAK’
* Irak, önde gelen ticaret ortaklarımızdandır. Geçtiğimiz yıl 20 milyar dolar seviyesinde seyreden ticaret hacmimizi daha üst seviyelere taşımak istiyoruz. Sayın Başbakan ile bu çerçevede atılacak adımları ele aldık. Ticaretimizin önündeki suni engellerin ortadan kaldırılması noktasında yapılabilecekleri değerlendirdik.
* Kalkınma Yolu Projesi’nin bu hedef bakımından hayati önemine değindik. Başta Irak olmak üzere tüm bölgemizin istikrarına ve refahına büyük katkı sunacak bu stratejik planlamaya dair kararlılığımızı imzaladığımız mutabakat muhtırası ile perçinlemiş olduk.
‘IRAK’IN SU SORUNUNUN FARKINDAYIZ’
* Su konusunda Irak’ın yaşadığı sıkıntıların farkındayız. Şu bir gerçek ki, iklim krizi ve kuraklık Irak’a olduğu kadar Türkiye’yi ve tüm dünyayı olumsuz etkiliyor. Ayrıca su miktarı kadar israfın önüne geçilerek suyun verimli kullanılması da önemlidir. Tesis ettiğimiz ortak daimi komite su alanındaki işbirliğimizi akılcı, bilimsel temelde ve ortak çıkarlarımızı dikkate alarak daha ileriye taşıyacak. Görüşmelerimizde ayrıca enerji, sanayi, sağlık, eğitim, bilim, turizm ve diğer başlıklarda da mevcut işbirliğimizin geliştirilmesine yönelik ortak irademizi bir kez daha teyit etmiş olduk.
‘İSRAİL’E KARŞI MÜŞTEREK ADIMLAR ATMAYI İSTİŞARE ETTİK’
* Gazze’de akan kanın durması için elimizden geleni yapıyoruz. Mevkidaşlarımla İsrail’in Filistin’de uyguladığı zulüm ve ihtilafın bölgemizi etkilerini de ele aldık. Atabileceğimiz müşterek adımlar hakkında istişarede bulunduk.
‘İSRAİL-İRAN TIRMANMASINDAN KAÇINILMALI’
* İsrail ile İran ekseninde yaşanan gelişmeler savaşın yayılma ve tırmanma riskini artırmakta, dahası Filistin’deki katliamı gölgelemektedir. Buradan ilgili tüm taraflara, gerilimi tırmandırıcı adımlardan kaçınmaları telkinimi tekrar hatırlatmak istiyorum.
‘1967 SINIRLARINDA FİLİSTİN DEVLETİ ŞART’
* 1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız, egemen ve coğrafi bütünlüğü haiz bir Filistin devletinin kurulması bölge barışının anahtarıdır. Türkiye olarak bu amaç doğrultusunda çalışmaya devam ediyoruz. Bugüne kadar 45 bin tondan fazla insani yardım göndererek Gazzeli kardeşlerimizin yanında olduğumuzu gösterdik. Bundan sonra da tüm imkanlarımızı Gazzeli ve Filistinli kardeşlerimiz için seferber edeceğiz.
‘IRAK SİYASETİMİZDE ETNİK, DİNİ, MEZHEBİ AYRIM GÖZETMEK YOK’
* Irak ziyaretimizin ikinci ayağı için birazdan Erbil’e geçeceğiz. Öncesinde Irak’ın asli unsurlarından Türkmen kardeşlerimizle de bir araya geleceğiz. Erbil’de ilave işbirliği imkanlarını ele alacağız. Bu vesileyle Irak’a yönelik siyasetimizde farklı etnik, mezhebi veya dini kesimler arasında ayrım gözetmediğimizin bilinmesini isterim. Hangi etnik kökene ve mezhebe mensup olursa olsun Irak halkı bizim kardeşimizdir, dostumuzdur. Tüm Irak’ı bir bütün olarak görüyor ve Irak’ın demografik zenginliğine büyük değer veriyoruz. İnşallah Irak ile ilişkilerimize dostluk, kardeşlik ve komşuluk hukuku açısından bakmaya devam edeceğiz. Geçmişte olduğu gibi iyi ve kötü günlerinde Iraklı kardeşlerimizin yanında olmayı sürdüreceğiz.
* Bölgesel gelişmeler açısından kritik bir dönemde gerçekleşen ziyaretimin inşallah yeni başlangıçlara vesile olacağına inanıyorum.
SUDANİ: BATI-DOĞU ARASINDA EKONOMİK NEHİR
Irak Başbakanı Sudani’nin mesajları şöyleydi:
* Kalkınma Yolu Projesi, Dicle ve Fırat nehirlerinin Türkiye’den akıp Irak’a ulaşması gibi batıyla doğuyu birbirine bağlayacak ekonomik nehirdir. Bu yol, Irak’tan Türkiye’ye ve oradan da Avrupa’ya uzanıyor. Bu proje, aynı zamanda bölge haklarını ve onların kültürünü birbirine yakınlaştırır ve çeşitli alanlarda ortaklıkları geliştirecek. Kalkınma Yolu Projesi, bölgedeki güvenlik ve istikrarı destekleyecek.
‘BİZİ BİRBİRİMİZE BAĞLAYAN HAYAT SUYU’
* Su anlaşmaları, sulama sistemlerini yenileyecek. Irak’ın su hissesine olumlu etkileri olacak ve Türkiye’ye de fayda sağlayacak. Biz birbirimize suyun yukarından (Türkiye) aşağıya (Irak) akmasındaki gibi tek bir yaşam çizgisiyle bağlıyız.
‘IRAK İLE TÜRKİYE’NİN GÜVENLİĞİ BÖLÜNMEZ BİR BÜTÜN’
* Türkiye ile güvenlik, enerji ve ekonomik işbirliğini hayata geçirecek bir stratejik çerçeve anlaşması imzaladık. İki ülkenin istikrarını sağlayacak güvenlik işbirliğinde mutabık kaldık. Bu (güvenlik işbirliği), terörle işbirliği yapabilecek silahlı gruplardan gelebilecek ve iki ülkenin güvenliğini bozabilecek tehlikeye karşı mücadeleye yardımcı olacak. Sınır bölgelerindeki alanların daha fazla kontrol altına alınmasını da sağlayacak.
* Irak ve Türkiye’nin güvenliği bölünmez bir bütündür. Dengeli, ortak çıkar ve iyi komşuluğa dayalı politika izliyoruz. Irak topraklarından başka bir ülkeye saldırı düzenlenmesine izin veremeyiz.