Uluslararası Adalet Divanı (ICJ), Kanada ve Hollanda’nın, 1984 tarihli BM İşkencenin Önlenmesi Sözleşmesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle Suriye aleyhine dava açtığını ve geçici tedbir talebinde bulunduğunu bildirdi.
ICJ’den yapılan yazılı açıklamada, Suriye’de işlenen işkence suçlarının, İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle Kanada ve Hollanda’nın 8 Haziran 2023’te dava açtığı belirtildi.
Açıklamaya göre, Kanada ve Hollanda’nın ortak dava talebinde, “Suriye, 2011’den bu yana sivil eylemlere yönelik şiddetli müdahalelerine, durumun silahlı çatışmaya dönmesinden sonra da devam ederek uluslararası hukuku sayısız defa ihlal etti.” ifadesine yer verdi.
İki ülkenin dava taleplerinin gerekçeleri arasında “işkence ve diğer zalimane yöntemlerin kullanılması, gayriinsani, küçültücü muamele ve cezalara başvurulmasının yanı sıra tutuklulara yönelik menfur muameleler, tutukluların gayriinsani koşullarda tutulması, zorla kaybetme, cinsel, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve çocuklara karşı şiddet uygulanması” sayılırken Suriye’ye atfedilen uluslararası ihlaller arasında “sivillerin menfur şekilde cezalandırılarak çok sayıda ölüm, yaralanma, fiziki ve ruhsal zarara sebebiyet veren kimyasal silahların kullanılması” gösterildi.
Kanada ve Hollanda, Suriye’nin de 1984 tarihli BM İşkencenin Önlenmesi Anlaşması’na taraf olması sebebiyle ICJ nezdinde Suriye aleyhine dava açarken, mevcut ihlallerin devam ettiği gerekçesiyle Divan’dan Suriye aleyhine tedbir kararına hükmetmesi istendi.
Divan’ın kurallarına göre tedbir talebi içeren başvurular tüm davalardan önce ele alınıyor.
Hollanda Dışişleri Bakanı Wopke Hoekstra, Twitter’dan yaptığı paylaşımda “Esed rejimi iş savaş sırasında ve sonrasında kendi halkına karşı çok ciddi insan hakları ihlalleri yaptı. Bu sebeple Kanada’yla birlikte ICJ’de dava açtık.” ifadelerini kullanırken Kanada’yla birlikte uzun süredir Suriyeli kurbanların adalete erişmeleri için çalıştıklarını belirtti.
Hoekstra paylaşamında, “12 yılda uzun süredir cesur Suriye halkı özgürlükleri için sokaklara çıkıp protesto düzenlendi. Bunu; işkence, cinayet, ve diğer ağır suçlar takip etti. Bu cezasız kalamaz. İnsan hakları ve cezasızlığa karşı desteğimizi sürdüreceğiz.” ifadelerini kullandı.
Hollanda, Suriye’ye nota vermişti
Hollanda, Suriye’deki insan hakları ihlalleri ve işkenceler sebebiyle uluslararası sorumluluklarını yerine getirmesi için Eylül 2020’de Suriye’nin Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Misyon Şefliği aracılığıyla Şam yönetimine nota vermişti.
Notada, Suriye yönetiminin 2011’den bu yana kendi halkına yönelik eylemleriyle 1984 tarihli BM İşkencenin Önlenmesi Anlaşması’nı ihlal ettiği vurgulanarak, mağdurların uğradıkları zararların da giderilmesi talep edilmişti.
Dönemin Hollanda Dışişleri Bakanı Stef Blok, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, Suriye’nin 1984 tarihli BM İşkencenin Önlenmesi Anlaşması kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirme noktasında iki ülkenin anlaşamaması durumunda, Hollanda’nın tahkim yoluna gidebileceğini veya durumu uluslararası bir mahkemeye başvurabileceğini kaydetmişti.