İngiltere’den bağımsızlığını 1963 yılında kazanan Kenya, İngiltere’ye sömürge tazminatı almak için dava açtı. 20. yüzyılın başlarında İngiltere’nin halkı zorla çıkardığı bölgelerde bugün dünyaca ünlü markalar çay tarımı yapıyor

Sömürge döneminde topraklarından çıkarılan Kenyalılar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) İngiltere‘ye karşı dava açtı. Davayı açan Kenyalı grubun avukatı Joel Kimutai Bosek, basına yaptığı açıklamada, İngiltere’nin yıllar geçmesine rağmen meseleyi görmezden geldiğini ve bu yüzden dava açmak zorunda kaldıklarını söyledi.

Kericho bölgesinde yaşayan Talai ve Kipsigis topluluklarını temsil eden Bosek, İngiltere’nin tazminata yol açacak her şeyden sakındığını ifade etti.

Şimdi çay tarımı yapılıyor

20. yüzyılın başlarında kendi topraklarından zorla çıkarıldıklarını belirten topluluklar, 2019’da Birleşmiş Milletlere dilekçe vererek sömürge döneminde işlenen suçlardan ötürü özür ve tazminat talep etmişti. İngiltere’nin halkı zorla çıkardığı bölgelerde bugün dünyaca ünlü markalar çay tarımı yapıyor. Kenya, İngiltere’den bağımsızlığını 1963 yılında kazanmıştı. 

Kenya’nın asırlık sömürge tarihi

Afrika’nın en eski yerleşim yerlerinden Kenya, tarihte başta Arap ve Acem göçmenler olmak üzere uzun yıllar Portekizliler ve İngilizlerin sömürgesi oldu. Kenya’nın ticaret yolları üzerindeki stratejik önemi dolayısıyla Portekizlilerin dikkatini çekti, ülke böylece 1498’den itibaren Portekiz sömürgesi altına girdi. Portekizliler karşısında 18. yüzyılda yeniden üstünlük sağlayan Arapların Kenya’ya tekrar hakim olması uzun sürmezken Doğu Afrika topraklarında sömürge arayan İngilizler, 1887 yılında Kenya’yı Araplardan kiraladı. Avrupalılar kendi endüstrileşmesiyle doğru orantılı olarak Afrika’da ihtiyaç duydukları ham maddeleri elde edebilmek amacıyla sömürgeler kurdular. Avrupa’da özellikle Almanya ve İtalya’nın siyasal birlik sürecini tamamlamalarıyla sömürge arayışları hız kazandı. İngilizler Kenya’da bulunan elmas, altın gibi kaynakları elde edebilme beklentisiyle sömürgelerini genişletti. 

Toplum üç sınıfa bölündü 

Doğu Afrika Himayesi isimli 1905 yılında kurulan İngiliz örgütü beyaz yerleşimci göçü teşvik etti ve İngiliz himayesinin Kenya’da tam olarak yerleştiği 1920 yılına kadar yaklaşık 20 bin İngiliz bu topraklara yerleşti. Beyazların Afrika’ya geldiklerinde ayrıcalıklı bir sınıf statüsü elde ettiklerini ifade eden Tarih profesörü Muriuki, “Toplum üç sınıfa bölündü. En tepedeki sınıf Avrupalılar, orta sınıfta Asyalılar, Hintliler veya Araplar, en alt sınıfta da Afrikalılar bulunuyordu. Örneğin Kenya’daki sömürge sistemine baktığımızda bu sistemde sırasıyla il temsilcisi, bölge temsilcisi, bölge memuru ve sonrasında şef bulunmaktaydı. Afrikalılar ise bu koloni sistemi içerisinde ancak şef seviyesine kadar yükselebiliyorlardı. Ayrıca Afrikalılar, Asyalılar ve Avrupalılar ile aynı işi yapsalar da Afrikalılar hep daha az maaş alıyordu” dedi. 

“İngilizler, Kenya topraklarını asıl sahiplerine parayla geri sattı”

İngilizlerin zamanında silah zoruyla aldıkları toprakları halka geri parayla sattığını söyleyen Prof. Dr. Godfrey Muriuki, Kenya’da günümüzde kabileler arasında yaşanan arazi anlaşmazlığının asıl kaynağının sömürge yönetimine dayandığını kaydetti.

Muriuki, 1950’li yıllarda başlayan “Mau Mau” isyanıyla Kenya’dan ayrılmak isteyen beyaz yerleşimcilerin gasp ettikleri toprakları Kenya hükümetine geri sattığını belirterek, “Kenya bu toprakları satın alarak bölümlere ayırdı ve Afrikalılara satışa sundu. Fakat toprakların asıl sahipleri topraklarını geri alamadılar. Bu nedenle Kenya’da günümüzde kabileler arasında yaşanan arazi anlaşmazlığının asıl kaynağı sömürge yönetimidir” ifadelerini kullandı.