Kızılay’ın artık çadır dağıtma sorumluluğu yok; karşımızdaki Hilâl-ı Ahmer değil şirketler grubu var
Gazeteci Cihat Arpacık yazısında Kızılay’dan bahsetti:
Türk Kızılay Derneği’nin çadır ticareti tartışılıyor. Ulusal plana göre barınmanın ana sorumlusu Kızılay değil. Çadır tedarikçisi olan Kızılay artık büyük bir şirket
“Hilâl-ı Ahmer Merkezi şimdiye kadar kira ile oturmakta olduğu merkez-i umumi binasını terk etmiş ve Yerebatan’daki kendi binasına nakl-i mekan eylemiştir. Yeni binasına yerleşir iken, Hilâl-ı Ahmer’in ilk işi milletini ve milletinin lütfunu ve fedakarlığını düşünmek oldu. Çünkü Hilâl-ı Ahmer’in bu yeni binası, milletin kendi evi, kendi binası demektir. (Hilâl-ı Ahmer Mecmuası- 15 Aralık 1921)
“O dönemki adı Hilâl-ı Ahmer olan Kızılay, kendi yayın organında bu müjde ile yeni bir binaya taşındığını açıklamış ve bağışlarla ayakta kalan bir cemiyet olarak millete teşekkür etmeyi ihmal etmemişti. Şimdi Kızılay’ın çok sayıdaki gayrimenkulünün kontrolü için ayrı bir birim faaliyet gösterse de Kızılay depremin üçüncü günü Ahbap Derneği’ne yaptığı çadır satışıyla gündeme geldi. Konu çok tartışıldı.Kızılay’ın “çadır ticareti” ile yan yana anılması pek çok kişiyi rahatsız etti.
Çünkü bu ülkede yaşayan birçok kişi için Kızılay, “çadır” demekti.Afetlerin vurduğu köylerin, kasabaların, şehirlerin sakinlerini yağmurdan, kardan, rüzgardan koruyacak çadırın adı Kızılay’dı.Bu yüzden okullarda zarflar içinde Kızılay’a para toplandı, demir kumbaralar esnafın tezgahlarına konuldu.Kızılay “çadır” demek olduğu için 1954 yılında bir çadır üretim tesisi kurulmuştu
Bağışlarla üretilen bu çadırlar, afet anında bölgelere götürüldü.Elbette yakın tarih boyunca ismi sık sık skandallarla birlikte anılsa da hemen hemen herkes “Hiçbir şey yapılmasa bile Kızılay çadır getirir” diye düşündü. 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli meydana gelen depremler çok sayıda şehri ve kalabalık insan grubunu etkiledi. Bu çapta bir depremde sadece arama-kurtarma konusunda değil insani yardımlarda da tam anlamıyla hazırlıklı olunmadığı görüldü. Birçok bölgede çadır sorunu baş gösterdi. Herkesin bilinçaltında Kızılay çadırla eş anlamlı olarak kodlandığı için tepkiler Kızılay’a yöneldi.
Afet Müdahale Planı’na göre barınma hizmetinin ana sorumlusu AFAD’ın kurduğu bir çadır kent
Barınma hizmetinin ana sorumlusu Kızılay değilAslında, toplumsal belleğe kazınanın aksine Kızılay’ın ana sorumluluğu barınma değil. Afetlerden etkilenenlere çadır sağlamak artık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) görevi. 1999 depreminin ardından çadır kent kurup yöneten Kızılay, afetlerde sadece afetzedelerin karnını doyurmakla görevli.
Kızılay’ın birçok farklı alanda faaliyet gösteren çok sayıda iştirak şirketi bulunuyor
Türkiye Afet Müdahale Planı’na göre Barınma Grubu’nun ana çözüm ortağı AFAD iken Destek Çözüm Ortakları Milli Savunma, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği, İçişleri, Gençlik ve Spor, Aile ve Sosyal Hizmetler, Milli Eğitim bakanlıklarıyla TOKİ, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör ile birlikte Kızılay.Yani Kızılay’ın çadır temininde resmi plana göre Ahbap’tan ya da başka herhangi bir sivil toplum kuruluşundan farklı bir rolü bulunmuyor. Plana göre AFAD, diğer tüm kurum ve kuruluşlar gibi Kızılay’ın da kapasitesini yönlendirmekle görevli. Ancak Kızılay çadır bağışı da kabul ediyor. Bu bağışları da stoklarda tutuyor ve gerektiğinde AFAD’a teslim ediyor. Barınma hizmetinin ana omurgasından çekilen Kızılay, AFAD’a çadır tedarik ediyor. Sadece AFAD’a değil birçok yerli ya da yabancı kurum da çadırları Kızılay’ın kurduğu şirketten alıyor.
İhraç ürünü faturalandırılamayacaktıZaten işin içine şirket, yatırım, fatura, irsaliye gibi ticari kavramlar girince depoda bulunan 2050 “ihraç ürünü” deprem bölgesine çıkartılamıyor. Çünkü bu durumda şirket zarar edecek. Yetkililer, uluslararası bir kuruluşun verdiği bu siparişler AFAD’ın çadır standartları dışında yer aldığı için AFAD’a teslim edilemediğini ve bu nedenle satıldığını söylüyor.Çadırlar, tanesi 22 bin liraya Ahbap’a satıldı. Ahbap da bu çadırları deprem bölgesinde dağıttı.Kızılay’ın şirketleşmesi, büyük yatırımlar yapması profesyonel bir ticari kadronun kurulmasına da zemin hazırlıyor.Bu da CEO, CFO, CMO gibi profesyonellerin yüksek maaşlarla işlettiği şirketler grubunun bir gereği. Artık karşımızda ne cemiyetin ilk isimleri olan Mecruhin ve Marda-yı Askeriye İmdat ne Muavenet ne de Hilâl-ı Ahmer Cemiyeti var. Karşımızda artık profesyonel şirket yöneticileri, vergiden kaçınmak isteyenlerin sığınağı, Kızılhaç’tan BM’ye kadar birçok kuruluşa çadır satan fabrikaların iş kanuna tabi personeli var.