Şangay İşbirliği Örgütü, 1996 yılında Çin, Rusya, Kazakistan, Tacikistan ve Kırgızistan tarafından imzalanan bir güvenlik anlaşmasıyla ilk olarak Şangay Beşlisi olarak ortaya çıktı.
2001’de Özbekistan’ın da katılımıyla Şangay İşbirliği Örgütü’ne dönüştü. Şangay İşbirliği Örgütü’nün o yıllarda güvenlik tehditlerinin başında radikal İslam vardı.
Daha sonra örgüte 2017’de Pakistan ve Hindistan ve 2022’de de İran katıldı.
Türkiye de 2013 yılında örgütün diyalog partneri oldu. Türkiye dışında Azerbaycan, Ermenistan, Katar, Mısır ve Suudi Arabistan’ın da aralarında olduğu dokuz ülke diyalog partneri.
Belarus, Moğolistan ve Afganistan gözlemci ülke. Bitaraflıkla övünen Türkmenistan sadece misafir.
Aslında Şangay Beşlisi’ne üye olmak 2013 yılında ciddi ciddi Türkiye’nin gündemine girmişti.
AB tarafından bekletilmeye tepki gösteren Başbakan Erdoğan’ın şu meşhur sözleriyle:
“Oyalayacağına bizi, açıklasın biz de işimize bakalım. Geçenlerde Sayın Putin’e ‘Bizi Şangay Beşlisi içine alın’ dedim. Biz de AB’ye ‘allahaısmarladık’ diyelim, ayrılalım oradan. Bu kadar oyalamanın ne anlamı var?”
Erdoğan, “İkisi birbirine alternatif mi?” diye soran gazeteciye “Şangay Beşlisi daha iyi, çok daha güçlü” diye cevap vermişti.
“Şangay Beşlisi’ne gelin denilse Türkiye gider mi gerçekten?” sorusuna cevabını da hatırlayalım:
“Gideceğimizi söyledik. ‘Gelin denilirse, geliriz’ dedik. Pakistan ve Hindistan da istiyor. Onların da talebi var, hep beraber göreceğiz.”
Ama bu kararlılığa rağmen bırakın üyeliği, Şangay İşbirliği Örgütü’nün her yıl yapılan zirvelerinden birine bile Başbakan ve Cumhurbaşkanı düzeyinde katılmadı Erdoğan.
2016 yılında konu tekrar gündeme geldi.
Yine bir Putin görüşmesi ve yine bizi Şangay Beşlisi’ne alın talebiyle:
“Sayın Putin, ‘Bunu değerlendiriyoruz’ gibi bir ifade de kullandı. Temenni ederim ki orada olumlu bir gelişme olması halinde, yani Türkiye’nin Şanghay Beşlisi içerisinde yer alması, bu konuda çok daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır diye düşünüyorum”
Ama ya Putin, Türkiye’yi NATO içinde Truva atı olarak gördüğü için için ya da Türkiye bunu Batı’ya karşı bir şantaj olarak kullandığından bir türlü Şangay İşbirliği örgütüne girmedik.
Türkiye’nin diyalog partneri olduğu 2013 yılından bugüne kadar yapılan dokuz zirveden hiçbirine üst düzey de bir katılım da gerçekleşmedi.
“Sayın Putin, ‘Bunu değerlendiriyoruz’ gibi bir ifade de kullandı. Temenni ederim ki orada olumlu bir gelişme olması halinde, yani Türkiye’nin Şanghay Beşlisi içerisinde yer alması, bu konuda çok daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır diye düşünüyorum”
Ama ya Putin, Türkiye’yi NATO içinde Truva atı olarak gördüğü için için ya da Türkiye bunu Batı’ya karşı bir şantaj olarak kullandığından bir türlü Şangay İşbirliği örgütüne girmedik.
Türkiye’nin diyalog partneri olduğu 2013 yılından bugüne kadar yapılan dokuz zirveden hiçbirine üst düzey de bir katılım da gerçekleşmedi.